Po zejściu z drzewa praszczur współczesnego człowieka zamieniał bogate owłosienie ciała na ubiory ze skór, lnu i bawełny. W procesie ewolucji zmieniała się też funkcja owłosienia na głowie – z ochronnej na estetyczną. Niezależnie jednak od panujących trendów, natura człowieka kierowała się własnymi regułami. To one, z niewyjaśnionych do dziś przyczyn, powodują że ponad 50% mężczyzn w wieku powyżej 50 lat jest dotkniętych problemem nadmiernej utraty włosów na głowie (znacznie rzadziej problem ten dotyczy kobiet). Najczęściej odpowiedzialnym za ten proces jest łysienie androgenowe związane z obecnością w organizmie człowieka hormonów męskich zwanych androgenami. By jednak nie było zbyt prosto, w sprawę utraty włosów w sposób decydujący włączają się geny. To one sprawiają, że ponad połowa ludzkości łysieje i to przy zachowanym prawidłowym poziomie hormonów męskich.
Aby temu zaradzić, od wieków szukano „cudownego środka” mogącego przywrócić ludzkiej głowie młodzieńczy wdzięk. Efekty tych prób pozwalają tylko w niektórych przypadkach osiągnąć pożądany skutek. Dlatego też przed około 50 laty do gry włączyła się chirurgia. Za sprawą amerykańskiego lekarza Normana Orentreicha zaczęto stosować w łysieniu androgenowym przeszczep włosów. Kluczowym spostrzeżeniem był tutaj fakt, że włosy z okolic tylnych i bocznych głowy nie wypadają, a ich umiejętne przeniesienie w okolice łysiejące pozwala na uzyskanie naturalnego odrostu.
Minione pół wieku przyniosło ogromny rozwój tej dziedziny medycyny, zwanej dziś chirurgią odtwórczą włosów. Zastosowanie technik mikrochirurgicznych pozwala na uzyskanie bardzo naturalnych efektów estetycznych. W trakcie jednej operacji dokonuje się przeszczepu kilku tysięcy włosów. Wymaga to od zespołu chirurgicznego niezmiernej precyzji popartej dużą cierpliwością – wszak jeden zabieg może trwać nawet kilka godzin. Także dla pacjenta leczenie chirurgiczne stanowi poważne wyzwanie. By zostać zakwalifikowanym do tego typu kuracji należy na wstępie poddać się konsultacji lekarskiej. Trzeba pokonać barierę własnych emocji i obaw, cierpliwie znieść wielogodzinny zabieg i kilkudniową rekonwalescencję, by w końcu po pół roku cieszyć się z pierwszych efektów własnej decyzji. Jeszcze dłuższą drogę mają zazwyczaj łysiejące kobiety. Tutaj bowiem leczenie chirurgiczne poprzedzone jest szeregiem badań i konsultacji, a szczególny nacisk kładzie się na diagnostykę układu hormonalnego. To w zaburzeniach jego funkcjonowania tkwi bardzo często sekret wzmożonej utraty włosów. Decyzja o leczeniu chirurgicznym u kobiet jest podejmowana z ogromną rozwagą, po wyczerpaniu wszystkich możliwości leczenia zachowawczego.
Odrębnym zagadnieniem są korekcje ubytków skóry głowy. Często urazy głowy, oparzenia, terapia naświetlaniem promieniami radioaktywnymi powodują, że pacjent traci owłosienie na znacznej powierzchni głowy. Tego rodzaju problemy nierzadko dotykają dzieci; ma to ogromny destrukcyjny wpływ na ich psychikę. W wielu sytuacjach współczesna chirurgia odtwórcza włosów pozwala na odzyskanie naturalnego wyglądu. Nie trzeba chyba tłumaczyć, jak wielkie ma to znaczenie dla normalnego funkcjonowania człowieka w społeczeństwie.
W swoim rozwoju współczesna medycyna szuka coraz to nowszych rozwiązań pozwalających odtwarzać owłosienie na ludzkiej głowie i twarzy. Sięga się do najnowszych odkryć w tym zakresie. Trwają intensywne prace nad klonowaniem mieszków włosowych i nad stymulowaniem komórek macierzystych do wytwarzania nowych włosów. Choć dziś brzmi to nieco futurystycznie, jednak w najbliższych latach może stać się nowym krokiem milowym w dążeniu człowieka do posiadania pożądanego wyglądu. Wszak włosy i wszystko co z nimi związane to jeden z elementów ludzkiej kultury, pojętej bardzo szeroko. Traktując człowieka całościowo: psychicznie, społecznie i emocjonalnie, a nie tylko fizycznie, łatwiej można zrozumieć jego oczekiwania i dążenia we współczesnym świecie. Chirurgia odtwórcza stara się sprostać tym wyzwaniom.
Dr med. Jerzy Kolasiński
——
Dr med. Jerzy Kolasiński jest pionierem chirurgii odtwórczej włosów w Polsce. Od ponad 25 lat wykonuje te zabiegi. Jest założycielem pierwszej w Polsce kliniki zajmującej się kompleksowo leczeniem łysienia (www.klinikakolasinski.pl). Dr med. Jerzy Kolasiński jest autorem ponad 100 prac naukowych poświęconych temu zagadnieniu. Wykładał i operował w wielu krajach na świecie. Pod jego okiem wyszkoliło się wielu specjalistów z Polski i zza granicy. Był założycielem i pierwszym prezesem Polskiego Towarzystwa Chirurgii Odtwórczej Włosów, był wiceprezydentem Europejskiego Towarzystwa Chirurgii Odtwórczej Włosów (ESHRS). Obecnie dr Jerzy Kolasiński jest członkiem Zarządu International Society of Hair Restoration Surgery (www.ishrs.org)