Korzyści i niebezpieczeństwa
Jedną z najbardziej dynamicznie rozwijających się gałęzi gospodarki w Indiach jest branża IT. Oprócz rozwoju własnych przedsięwzięć i projektów technologicznych, Indie stały się ważnym krajem docelowym dla outsourcingu IT.
Outsourcing oznacza korzystanie z zasobów zewnętrznych (ang. outside resource using) do wykonywania zadań niezwiązanych z podstawową działalnością firmy, w celu umożliwienia skupienia zasobów przedsiębiorstwa na jego podstawowej działalności.
Jednym z najpopularniejszych obszarów działania przedsiębiorstwa, w których stosowany jest outsourcing, jest branża technologii informacyjnej (IT). Indie, jako kraj docelowy outsourcingu IT, zwanego także offshoringiem (outsourcing zasobów, usług lub produkcji do innego kraju) zyskały na popularności w latach 90. ubiegłego wieku, początkowo w zakresie potrzeb IT wymagających niskich kwalifikacji, a później w zakresie wyspecjalizowanych usług wymagających wysoko wykwalifikowanych pracowników. To właśnie kapitał ludzki stanowił o sukcesie Indii, jako miejsca lokowania przedsięwzięć branży IT. Oprócz dużej podaży wykwalifikowanej siły roboczej, inżynierów, informatyków i techników, ważne były także aspekty kulturowe i językowe. W przeciwieństwie do innych państw regionu, takich jak np. Chiny, Indie gwarantowały kadry władające językiem angielskim. Także elastyczne warunki zatrudnienia, wysoki poziom edukacji i polityka państwa, zachęcająca do inwestycji bezpośrednich, czynią Indie wartościowym partnerem w outsourcingu IT.
Należy jednak zwrócić uwagę na kilka potencjalnych wyzwań stojących przed przedsiębiorcami planującymi outsourcing zasobów IT do Indii.
Po pierwsze: odmienność systemów prawnych. Prawo indyjskie oparte jest na tradycji angielskiego common law. W przypadku negocjowania i redagowania umów outsourcingowych warto zatem zadbać o to, by postanowienia kontraktowe były maksymalnie szczegółowe. Pozwoli to na uniknięcie nieporozumień interpretacyjnych pomiędzy stronami umowy pochodzącymi z różnych systemów prawnych. Szczegółowe ustalenia kontraktu pozwolą także na uniknięcie wątpliwości dotyczących nadal pokutujących mitów, np. w zakresie ochrony własności intelektualnej. Indie jako członek WTO podlegają także porozumieniu TRIPS i zapewniają w prawie wewnętrznym standardy ochrony własności intelektualnej, takie jak porozumienie TRIPS. Należy zwrócić uwagę, że programy komputerowe podlegają, zgodnie z prawem indyjskim, takiej samej ochronie, jak dzieła literackie. Niezależnie od powyższego, odmienności kultury prawnej po stronie podmiotu korzystającego z usług outsourcingu i świadczącego te usługi winny skłaniać strony do szczegółowych ustaleń kontraktowych w celu uniknięcia nieporozumień.
Rozwiązywanie sporów. Ważnym elementem umowy powinno być ustalenie przez strony warunków i sposobów rozwiązywania sporów, na które składać się będzie wybór forum (wybór jurysdykcji, sądu właściwego) oraz wybór prawa właściwego do interpretacji umowy. Rozwiązywanie sporu przed sądem – czy to sądem powszechnym, czy polubownym (arbitrażowym) – ze względu na czas i koszty winno zawsze stanowić rozwiązanie ostateczne. Kluczowe jest zatem znowu prawidłowe zredagowanie umowy. W przypadku braku zaufania do sądów państwa jednej ze stron umowy, warto zawrzeć w umowie zapis na sąd polubowny, wybierając jedną z uznanych instytucji arbitrażowych, np. ICC w Paryżu czy Sąd Arbitrażowy przy Izbie Handlowej w Zurychu. Wybór sądu polubownego ad hoc może prowadzić do dalszych nieporozumień i niepewności proceduralnej w przypadku sporu. Przy braku porozumienia stron co do wyboru prawa rządzącego umową, strony mogą ustalić, że postanowienia umowy winy być interpretowane zgodnie z zasadami słuszności i dobrych obyczajów (ex aequo et bono) i tymi regułami będzie kierował się trybunał arbitrażowy.
Umowa winna nadto zawierać wyraźne postanowienia dotyczące własności i odpowiedzialności za powierzone informacje, czas obowiązywania umowy, a więc czas, przez który świadczone będą usługi outsourcingowe, ich szczegółowy zakres, określenie jakości, czas reakcji usługodawcy na poszczególne potrzeby klienta. Szczególnie istotne będą także kwestie ochrony danych osobowych i prywatności, jeżeli umowa outsourcingowa przewiduje przetwarzanie tego typu danych. Strony winny zatem w umowie ustalić zakres ewentualnej odpowiedzialności odszkodowawczej usługodawcy w przypadku utraty lub zniszczenia danych wrażliwych lub roszczeń osób trzecich względem zlecającego.
Uwagi powyższe znajdują także odpowiednio zastosowanie nie tylko w przypadku outsourcingu do Indii, ale także do innych krajów, a nawet outsourcingu wewnętrznego, gdzie zarówno zlecający, jak i świadczący usługi to podmioty polskie.
Zbigniew Krüger LL.M.
Adwokat, partner w kancelarii Krüger & Partnerzy Adwokaci i Radcy Prawni